De gemeente Nissewaard heeft TNO als onafhankelijke onderzoeksinstelling gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar het gebruik van het algoritme van techbedrijf Totta Data Lab. De software van het bedrijf ondersteunt de wettelijk verplichte opsporing van bijstandsfraude door gemeenten.
In de software van techbedrijf Totta Data Lab wordt gebruik gemaakt van algoritmen. Het gebruik van deze algoritmen is vrij complex, maar het blijkt wel effectief te zijn bij fraudebestrijding. Sinds januari 2018 past ook de gemeente Nissewaard deze software toe. TNO gaat in kaart brengen welke punten eventueel een risico kunnen vormen bij het verantwoord gebruik van het algoritme. Die punten zullen door de gemeente verbeterd worden, waardoor de dienstverlening aan de inwoners en het vertrouwen in deze techniek verder zullen verbeteren.
In de oude werkwijze moesten handhavers handmatig grote hoeveelheden gegevens controleren van alle mensen met een bijstandsuitkering. Dat is zoeken naar een speld in een hooiberg. Totta Data Lab analyseert die gegevens met behulp van een algoritme en helpt de handhavers hierbij. De dienstverlening is hiermee fors verbeterd, omdat inwoners bijvoorbeeld niet meer jaarlijks met bankafschriften en andere bewijzen naar het stadhuis hoeven om aan te tonen dat zij recht hebben op een bijstandsuitkering.
Ondanks dat de dienstverlening is verbeterd door de nieuwe software te gebruiken, roept het gebruik van het algoritme bij verschillende partijen vragen op. Mogelijk is hierdoor onduidelijkheid ontstaan bij inwoners. Daarom is het belangrijk om als gemeente hierover open en transparant te zijn. Vandaar dat de gemeente Nissewaard TNO als onafhankelijke onderzoeksinstelling gevraagd heeft om een onderzoek naar het gebruik van het algoritme uit te voeren. De gemeenten Amersfoort, Deventer, Nissewaard, de Landelijke Cliëntenraad en de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) volgen de voortgang van het onderzoek.
Het AI-algoritme is al eerder onderzocht door de gemeenten en andere instellingen, om het zo goed mogelijk uit te kunnen leggen en hier zo transparant mogelijk te over te kunnen zijn. Bij het TNO-onderzoek wordt rekening gehouden met Nederlandse en Europese regelgeving en richtlijnen ten aanzien van zogeheten Trustworthy AI. Het onderzoek neemt ongeveer vier maanden in beslag en de resultaten worden door TNO bekend gemaakt aan de gemeente Nissewaard.
