Park Vogelenzang is een bijzondere plek om een wandeling te maken of dieren te spotten. Maar de toekomst van het park staat onder druk. De conditie van het park gaat door het hoge grondwaterpeil en bodemdaling snel achteruit. Daarom is nu een toekomstgerichte aanpak nodig. Samen met inwoners en andere stakeholders werken we aan een masterplan en beheervisie. Voor de haalbaarheid hiervan zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd. Hieruit blijkt onder andere dat het park nog natter is dan verwacht. We vertellen u de resultaten van de onderzoeken en wat de gevolgen hiervan zijn voor het park.
Welke onderzoeken zijn uitgevoerd?
Voor het ontwerp van Park Vogelenzang is het belangrijk om te weten of onder andere de ondergrond geschikt is voor de plannen die we met elkaar hebben bedacht. Daarom zijn er verschillende bodem- en ecologische onderzoeken in het park uitgevoerd. Hieruit blijkt wat er nodig is om het stadspark toekomstbestendig te maken. Op basis van de resultaten kunnen we waar nodig bijsturen en een uitvoerbaar masterplan en beheervisie maken.
1. Bodemonderzoek
De bodem, het fundament, van het park is met verschillende onderzoeken in kaart gebracht. Zo is er gekeken naar de samenstelling van de bodem, ondergrondse waterstromen en veen- en kleilagen. Hieruit blijkt dat het park veel natter is dan we van tevoren al dachten. In bijna de helft van het park ligt het grondwaterpeil op maximaal 20 centimeter onder het maaiveld, dat is erg hoog. Veel soorten bomen kunnen dan niet goed groeien. Daardoor sterven de bomen sneller af en kunnen ze omvallen of er breken takken af. Dat brengt ook veiligheidsrisico’s met zich mee. Ook daalt de bodem van het park sterk. De afgelopen 30 jaar is het ruim 50 centimeter gezakt.
2. Waterbodemonderzoek
Uit het onderzoek blijkt dat sloten zijn dichtgeslibt met bagger. Greppels midden in het bos liggen vol met blad. Op basis van het masterplan moeten sloten worden gebaggerd en van een aantal greppels worden kleine sloten gemaakt voor de water aan- en afvoer. Daarom is de bagger uit verschillende watergangen onderzocht. In een aantal watergangen is vervuiling gevonden. Een deel van de bagger kan hergebruikt worden in het park, maar een deel zal ook moeten worden afgevoerd.
3. Onderzoek bospercelen
Het bos in Park Vogelenzang bestaat voor ruim 30% uit populieren. Populieren groeien snel, hebben lange dunne stammen en kunnen meer dan 30 meter hoog worden. Uit onderzoek blijkt dat door de hoge grondwaterstand deze bomen vaak moeilijk kunnen wortelen. Bij een storm waaien ze daarom snel om. De populieren zijn met de wortels doorgedrongen tot in het veen en drinken daar het water op. Dit is een van de oorzaken dat deze percelen in de loop van de jaren flink zijn gezakt. Omdat de bomen steeds hoger worden, zijn ze ook instabieler. Dat levert veiligheidsrisico’s op. Afgelopen zomer zijn onveilige bomen in de buurt van wandel- en fietspaden op basis van een veiligheidsinspectie weggehaald. Omdat er veel bomen zijn ontbreekt op veel plekken in het park de struikenlaag. Struiken bieden veel voedsel voor dieren en een plek om te schuilen of voort te planten. Meer verschillende soorten struiken zijn belangrijk voor de biodiversiteit en de dieren.
Ecologisch soortgericht onderzoek fauna
Voordat we werkzaamheden in het park kunnen uitvoeren, moet het duidelijk zijn welke beschermde diersoorten er in het park leven. We kunnen er dan rekening mee houden in het ontwerp en bij de fasering van de uitvoering. Naast onderzoek in het park door externe ecologen is er ook onderzoek uitgevoerd met camera’s. Er is gekeken naar voortplantings-, nest- en rustplaatsen van dieren. Naast een winterinspectie in februari, is er van maart tot en met september 2023 onderzoek verricht. Uit de onderzoeken blijkt dat er geen marters of eekhoorns in het park aanwezig zijn. Ook zijn er geen jaarrond beschermde nestplaatsen van zwaarder beschermde vogels zoals buizerd, boomvalk, havik, ransuil en sperwer in het park aangetroffen. Een deel van deze dieren komen wel voor in het park en zijn er een aantal reeën gezien. Er vliegen voornamelijk water- en dwergvleermuizen in het park. Er zijn geen nesten gevonden van vleermuizen.
Wat betekenen de uitkomsten van deze onderzoeken voor het park?
De resultaten van deze onderzoeken helpen om een compleet Voorlopig Ontwerp van het masterplan te maken. Omdat het park veel natter is dan gedacht moeten er verschillende maatregelen worden uitgevoerd. Vanwege de bodemdaling en veiligheid is het noodzakelijk om verschillende bospercelen strategisch en fasegewijs te verjongen. We verwijderen bomen - met name de populieren - en hogen een aantal percelen op. Omdat het terrein na ophogen droger is kunnen we verschillende nieuwe boom- en struiksoorten terugplanten. Dit is goed voor de biodiversiteit en variatie in het bos, dat maakt het park toekomstbestendig. Het ophogen is een ingrijpende maatregel. Daarom wordt deze zorgvuldig en fasegewijs uitgevoerd.
Wat gaat er de aankomende tijd gebeuren?
Met deze onderzoeken is in kaart gebracht wat we de aankomende jaren kunnen doen om het fundament van het park te verbeteren. Zo zorgen we ervoor dat ook in de toekomst het een park blijft waar u veilig kunt wandelen en recreëren. Daarnaast zorgt het verbeteren van het fundament dat de biodiversiteit van de flora en fauna in Park Vogelenzang toeneemt. De uitvoering en het beheer worden zorgvuldig op deze maatregelen afgestemd. De werkzaamheden in het park worden over meerdere jaren gefaseerd. We willen rekening houden met de aanwezige dieren, natuur en ook het park zo veel mogelijk toegankelijk houden.
De uitkomsten van de onderzoeken worden verwerkt in het Voorlopig Ontwerp Park Vogelenzang dat in het voorjaar van 2024 klaar is. Daarna volgt een derde participatieronde waarbij dit Voorlopig Ontwerp wordt getoetst en besproken.
Niels Braal fotografie
